Direktor Muzeja žrtava genocida, Dejan Ristić, uputio je pisma ambasadorima SAD, Nemačke, Izraela i Švedske (u svojstvu najvišeg diplomatskog predstavnika u Republici Srbiji zemlje koja predsedava Savetom Evropske Unije i International Holocaust Remembrance Alliance), kao i šefu Delegacije EU u Republici Srbiji – povodom namere Prištine u vezi sa obnovom kuće Džafera Deve koja se nalazi u južnom delu Kosovske Mitrovice.
Ranije prošle godine izbila je afera kada se otkrilo da su kosovske vlasti zajedno sa rukovodstvom UN i UNDP svečano najavile radove na restauraciji upravo kuće Džafera Deve u južnom delu Kosovske Mitrovice, a koju su preko projekta imale u planu da otvore u muzej nekadašnjeg albanskog ministra unutrašnjih poslova iz Drugog svetskog rata.
Nakon što je deo javnosti skrenuo pažnju na biografiju Deve, a takođe i pojedini međunarodni zvaničnici poput nemačkog ambasadora u Prištini – projekat je obustavljen, uz pravdanje iz UNDP da oni nisu znali o kome se radi. Ali i uz alternativu kosovske strane – da kuća ne mora po svaku cenu da nosi njegovo ime, stavivši akcenat na arhitektonsku vrednost.
Nemački ambasador, koji je isticao da se istina o holokaustu ne može izvrtati, podsetio je na dobre prakse iz posleratne Nemačke otvaranja kulturnih ustanova uz jasno ograđivanje od ratnih zločina. On je potom dospeo na udar kritika porodice Džafera Deve, kao i dela javnosti i pojedinih medija, uključujući i dela predstavnika kosovske vlasti.
Međutim, prema pisanju kosovskih medija, upravo ovaj projekat našao se i na nedavno izglasanom budžetu kosovske vlade, za 2023. godinu.
Osim što je na tako nešto prethodno prošle nedelje reagovalo i srpsko Ministarstvo kulture, Ristić je danas, preko upućenog pisma – detaljnije upoznao ambasadore sa mogućim višestruko opasnim posledicama te, kako je naglasio, krajnje neodgovorne odluke vlasti u Prištini i uputio molbu da sa sadržajem pisma upoznaju svoje vlade, odnosno Evropsku komisiju.
Muzej danas podseća i na to da je upravo odlučna, jasna i isključivo na istorijskim činjenicama utemeljena reakcija Muzeja žrtava genocida, objavljena na našem portalu februara 2022. godine – rezultirala time da su UNDP i Evropska Unija poništile svoje tada već uveliko donete odluke da finansiraju projekat restauracije i konzervacije kuće Džafera Deve.
„To još jednom pokazuje da Muzej uživa respektabilan status u međunarodnoj zajednici uspostavljen isključivo na osnovu svog dugogodišnjeg istrajnog, visokoprofesionalnog, naučnog i objektivnog rada na polju afirmacije kulture sećanja na žrtve genocida počinjenih nad pripadnicima srpskog, jevrejskog i romskog naroda na području Jugoslavije tokom Drugog svetskog rata“.
Muzej i ovom prilikom posebno podseća na svoju reakciju upućenu početkom februara prošle godine, u vezi sa time da planirani restauratorsko-konzervatorski radovi i prenamena tog objekta u tzv. regionalni centar za kulturne aktivnosti Kosovske Mitrovice, u okviru projekta pod nazivom „Kulturno nasleđe kao pokretačka sila dijaloga među zajednicama i društvene kohezije“ – izaziva podozrenje nealbanskih zajednica Kosovske Mitrovice u iskrenost pomenutog projekta.
„U najgorem slučaju, čitav ovaj postupak predstavlja pokušaj zasnivanja procesa pomirenja među albanskom i drugim nealbanskim zajednicama (u ovom slučaju, srpskom, romskom i jevrejskom) na činjenici da je za uzor skladnog, tolerantnog i mirnog međuetničkog života na području KiM izabrana ličnost čija su dela tokom Drugog svetskog rata bila sve samo ne pokretačka sila dijaloga među zajednicama i njihove društvene kohezije“, ponovili su i danas.
Očekuju da inspiratori i realizatori ovog, „u Evropi do sada nezabeleženog slučaja obnove objekta koji se vezuje za jednog ratnog zločinca“ – obustave planirane aktivnosti i odustanu od postupka koji sa pravom izaziva uznemirenje i zabrinutost javnosti.
Ističu i danas da se takvim postupkom otvoreno glorifikuje jedan od osvedočenih ratnih zločinaca sa ovih prostora tokom Drugog svetskog rata.
„Zbog neposrednog učešća Džafera Ibrahima Deve u pripremanju i izvođenju zločina na području KiM tokom Drugog svetskog rata nad srpskim, romskim i jevrejskim stanovništvom, Muzej žrtava genocida smatra u najmanju ruku neprimerenim nameru privremenih vlasti u Prištini da obnovi kuću koja se nalazi u neposrednoj vezi sa ličnošću jednog ratnog zločinca, posebno ukoliko je tim istim privremenim vlastima zaista stalo do dijaloga među zajednicama Kosovske Mitrovice i njihove društvene kohezije“.
Dodaju da je sada već potpuno očigledna i istrajna namera Prištine predstavlja „nedopustiv“ proces koji iziskuje javnu osudu relevantne domaće i međunarodne javnosti, država, institucija i organizacija.
„Stoga Muzej žrtava genocida očekuje da se relevantne države i međunarodne organizacije blagovremeno i bez okolišanja oglase u vezi sa otvorenim revizionističkim, anticivilizacijskim i nedemokratskim postupcima tzv. privremenih vlasti u Prištini“.
Takođe, Muzej još jednom poziva i Prištinu da jasno saopšti – da li svojim upornom podrškom glorifikaciji ratnih zločinaca zapravo žele da saopšte kako ratni zločini počinjeni nad Srbima, Romima, Jevrejima i drugim ne-Albancima na području AP Kosovo i Metohija tokom Drugog svetskog rata nisu zločini, već poželjan oblik ponašanja u odnosu na pripadnike naroda i društvenih grupa koji očito i dalje nisu poželjni na tom području?
„Ovakvi postupci, suštinski anticivilizacijski, nedopustivi u Evropi koja još uvek vida rane Drugog svetskog rata i pamti desetine miliona nevinih žrtava nacizma, fašizma, ustaštva, antisemitizma, antisrbizma i anticiganizma – izazivaju sve veću zabrinutost u našoj zemlji“, naglasili su u saopštenju.
Imajući to u vidu, Muzej žrtava genocida navodi da će nastaviti, odlučno i isključivo na osnovu naučne interpretacije istorijskih činjenica, da reaguje na pokušaje „distorzije prošlosti i mobilizacije na novu mržnju koja bi ovim prostorima donela nova i zastrašujuća stradanja nedužnih“.
O celoj aferi oko kuće Džafera Deve, čitajte u:
Hasani: Deva slepi saradnik nacista; Rode je u pravu; Reakcija Čekua žalosna
Suroi: Zašto bi trebalo da se renovira kuća Džafera Deve
Član porodice Džafera Deve uputio pismo nemačkom ambasadoru, pozivajući ga da se javno izvini
Istoričar Budžovi: Džafer Deva štitio Jevreje, to je činjenica
Čeku: Ne odustajemo od restauracije kuće Džafera Deve, iz Srbije krenuo lažni narativ
Veler: Nerazumne reakcije na restauraciju kuće Džafera Deve
UNDP i Evropska Unija obustavili projekat restauracije kuće Džafera Deve
Hajrula Čeku o kući Džafera Deve: Ne radimo istorijski revizionizam, izvor nepotrebne buke Srbija
Fon Kramon o Džaferu Devi: Ne sme da se desi pranje istorije o poznatom nacističkom kolaboracionisti
Pacoli: Deva štitio Jevreje; lavina negativnih rekacija na objavu nemačkog ambasadora
Enver Robeli za Džafera Devu: On nije patriota, on je plaćenik fašista
Nemački ambasador o restauraciji kuće Džafera Deve: Kultura sećanja na pogrešan način
EU i UNDP zabrinuti zbog kontroverzi oko kuće Džafera Deve i rade na alternativama
Slučaj kuće Džafera Deve – Кulturno nasleđe Mitrovice kao pokretačka sila dijaloga među zajednicama
Kulturni centar „Redžep Mitrovica“ nosi naziv po saradniku nacista, ili albanskom heroju?
Preuzimanje i objavljivanje tekstova sa portala KoSSev nije dozvoljeno bez navođenja izvora. Hvala na poštovanju etike novinarske profesije.
