U organizaciji Nacionalnog komiteta ICOMOS Srbija, grupa istoričara umetnosti, konzervatora, arhitekata i arheologa – juče je posetila manastir Visoki Dečani. Stručnjaci su manastir posetili kako bi obeležili jubilej – 20 godina od upisa Visokih Dečana na UNESCO-ovu listu Svetske kulturne i prirodne baštine.
Za sam manastir, kako su poručili, ova je poseta posebno važna:
„Danas smo u Dečanima imali važnu posetu stručnjaka iz Beograda i Novog Sada koji su došli u naš manastir da obeleže jubilej 20 godina od upisa Visokih Dečana na Uneskovu Listu Svetske kulturne i prirodne baštine“.
Reč je o grupi istoričara umetnosti, konzervatora, arhitekata, arheologa.
Osim obeležavanja jubileja od upisa na UNESCO-ovu listu, stručnjaci su došli i u cilju da podignu svest o značaju postojanja ovog srednjovekovnog manastira.
„Poseta je u cilju podizanja svesti domaće i strane javnosti o značaju Dečana na evropskom, ali i na svetskom nivou“.
Organizovao ju je, ističu iz manastira, Nacionalni komitet ICOMOS Srbija – Međunarodni savet za spomenike i spomeničke celine.
Reč je o nevladinoj organizaciji, jednoj od četiri zvanično priznanih savetodavnih tela UNESCO-a u oblasti upravo zaštite i očuvanja kulturnog i prirodnog nasleđa.
„Međunarodni savet za spomenike i spomeničke celine (ICOMOS) predstavlja visoko respektabilnu nevladinu organizaciju, koja je zvanično priznata za jednu od četiri savetodavna tela Uneska (UNESCO) u oblasti zaštite i očuvanja kulturnog i prirodnog nasleđa“.
Oni, poručili su dalje iz manastira Visoki Dečani, aktivno doprinose radu Komiteta za Svetsku baštinu i implementaciji Konvencije o zaštiti Svetske kulturne i prirodne baštine iz 1972. godine.
„ICOMOS je jedina nevladina organizacija ovog tipa koja na globalnom nivou, kroz interdisciplinarnu saradnju svojih više do 11,000 članova različitih profesija (arhitekata, arheologa, istoričara umetnosti, istoričara, inženjera, postornih planera, restauratora), iz više od 100 zemalja, širom sveta ostvaruje korist zalaganjem za unapređenje zaštite i očuvanja svih vrsta kulturnog nasleđa, poboljšanje standarda i tehnika, primenu novih metodologija i postupaka“, naveli su iz Visokih Dečana.
Manastiri Visoki Dečani, Gračanica i Pećka Patrijaršija, te crkva Bogorodica Ljeviška, na listi svetske baštine nalaze se od 2004. godine, a od 2006. su i na listi svetske baštine u opasnosti.
Četiri zdanja odražavaju vrhunce vizantijsko-romaničke crkvene kulture, sa svojim izrazitim stilom zidnog slikarstva, koje se na Balkanu razvilo između 13. i 17. veka. Manastir Dečani podignut je sredinom 14. veka za vreme vladavine srpskog kralja Stefana Dečanskog i takođe je njegov mauzolej. Pećka patrijaršija je grupa od četiri kupolaste crkve sa nizom zidnih slika. Freske crkve Svetih apostola iz 13. veka oslikane su u jedinstvenom, monumentalnom stilu. Freske iz ranog 14. veka u crkvi Presvete Bogorodice Ljeviške predstavljaju pojavu novog takozvanog paleološkog renesansnog stila, kombinujući uticaje istočnopravoslavne vizantijske i zapadnoromanske tradicije. Stil je odigrao odlučujuću ulogu u kasnijoj balkanskoj umetnosti.
Iz Komiteta za svetsku baštinu izlistali su kriterijume, odnosno pretnje zbog kojih je imovina upisana na Listu svetske baštine u opasnosti. To su: Nedostatak pravnog statusa imovine; nedostatak zakonodavne zaštitne tampon zone; nedostatak sprovođenja Plana upravljanja i aktivnog upravljanja; poteškoće u nadgledanju imovine usled političke nestabilnosti, postkonfliktne situacije (posete uz Stabilizacijske snage Kosova – KFOR/ UNMIK), pratnje i nedostatka čuvara i obezbeđenja, te nezadovoljavajuće stanje konzervacije i održavanja imovine.
U međuvremenu, Visoki Dečani su se našli prvo među 12, a potom 2021. godine i među 7 najugroženijih evropskih spomenika kulture (Evropanostra), što je pokrenulo antikampanju sa Kosova.
Inače su kosovski zvaničnici u više navrata službeno zahtevali uklanjanje srpskih spomenika kulture i duhovnosti sa Uneskove liste, uz navode da oni nisu ugroženi, ali i da se radi o kosovskom nasleđu.
Važeći zakoni, odnosno ustav Kosova, sa inkorporiranim Ahtisarijevim zaštitnim merama prepoznaju ih kao vlasništvo Srpske Pravoslavne Crkve.
Srednjovekovni spomenici SPC na Kosovu i dalje na listi svetske baštine u opasnosti
Preuzimanje i objavljivanje tekstova sa portala KoSSev nije dozvoljeno bez navođenja izvora. Hvala na poštovanju etike novinarske profesije.