Ministarstvo kulture Кosova bez konsultacija sa SPC vrši radove na Pravoslavnoj crkvi u selu Gornje Vinarce kod Mitrovice i proglašava je katoličkom crkvom, saopštila je večeras Eparhija Raško-prizrenska.
Juče je kosovsko ministarstvo za kulturu, omladinu i sport saopštilo da je preko milion evra uloženo u kulturu grada Mitrovice. Kosovski ministar Hajrula Čeku (Hajrulla Çeku) je u prisustvu savetnice Nore Arapi Krasnići (Krasniqi) posetio Mitrovicu u subotu da bi se uverio u ono što se radi pod kapom ministarstva kojim rukovodi. Među ovim ulaganjima obnavlja se i crkva u Vinarcu, selu nadomak Mitrovice, a kako navode, radovi se približavaju svojoj završnici.
Sada je na ovu informacijnu reagovala Eparhija Raško-prizrenska, tvrdeći da se radi o samoinicijativnoj akciji u selu na sedam kilometara od Mitrovice, na severnoj strani Ibra, te da se radi o kampanji prisvajanja materijalne i duhovne baštine Srpske Pravoslavne Crkve.
„Pored toga što nije kontaktiralo SPC oko obnove ovog objekta, ministarstvo u Prištini je otišlo i korak dalje i proglasilo ovu crkvu ‘katoličkom’, u očiglednoj nameri da prisvoji baštinu Srpske Pravoslavne Crkve“, saopštila je Eparhija.
Crkva je pod imenom „katolička crkva u Gornjem Vinarcu“ uvrštena u spisak „spomenika pod zaštitom Ministarstva kulture u Prištini iz 2016. godine.
U tekstu na internetu koji se poziva na izvore iz ministarstva spominje se da je popravljen krov od kamenih ploča, urađen trotoar i da je crkva iznutra omalterisana, a fotografije pokazuju da su stavljena privremena vrata. Pred crkvom je postavljen znak Ministarstva kulture Кosova gde se spominje „katolička crkva u Vinarcu“ i navode dve firme koja obavlja radove, koji su, kako se tvrdi, pri kraju.
„Radi boljeg upoznavanja javnosti, ova Pravoslavna crkva postoji još od XIV veka, u selu koje je tada bilo čisto srpsko, sa 15 srpskih domova, što je zabeleženo i u turskom popisu neposredno nakon osmanskog osvajanja Кosova i Metohije u oblasti Isa-bega Ishakovića, 1455. godine. U dokumentu koji je izdao Orijentološki institut iz Sarajeva 1964, koji je radio i druge turske popise iz kojih se vidi tadašnji sastav stanovništva, pominju se vinogradi u ovom selu, po čemu je očigledno i dobilo ime. Po svojoj građevinskoj strukturi jasno se vidi da je crkva u Vinarcu slična grobljanskim crkvama iz 14-15. veka kojih je više na širem prostoru, sa oltarskom apsidom i za pravoslavnu tradiciju karakterističnom nišom za proskomidiju. U selu se ne pominje prisustvo rimokatoličke zajednice, a koliko je poznato Eparhiji raško-prizrenskoj, rimokatolička biskupija nikada nije koristila ovu crkvu, niti o njoj ima ikakvih pisasnih podataka i materijalnih dokaza“, navela je Eparhija.
Do 1999. godine, crkvu su koristili pravoslavni vernici koji su se ovde okupljali na prvi petak posle Vaskrsa, jer je crkva bila posvećena „Životvornom istočniku“, o čemu dodatno svedoči izvor u blizini.
Eparhija je takođe navela da je nakon proterivanja srpskog stanovništva, crkva u Gornjem Vinarcu oskrnavljena, zapaljena, ispisana grafitima, a ulazna vrata su polomljena.
„Nažalost, to je stanje mnogih naših crkava koje su u toku rata 1998-1999. godine oštetili ili uništili albanski ekstremisti. Ovo je još jedno svedočanstvo da o crkvi koju je lokalno albansko stanovništvo smatralo srpskom, jer u protivnom ne bi bila skrnavljena i paljena, što je slučaj i sa mnogim drugim crkvama i manastirima koji su napadani, a sada se u medijima ili preko Ministarstva u Prištini proglašavaju za ‘albanske crkve’,“ navela je dalje Eparhija.
Prema ranijim podacima Eparhije raško-prizrenske, u vreme komunističkog perioda crkva je napadana i u ranijem periodu i devastirana je 1972. godine kada je grupa lokalnih Albanaca razbila vrata, prozore i demolirala unutrašnjost crkve pokušavajući da je zapali, tvrde dalje u SPC na Kosovu.
„Eparhija raško-prizrenska izražava najoštriji protest zbog procesa koji, očigledno predstavlja nameru kosovskih vlasti, da crkve koje su albanski ekstremisti rušili ili oštećivali sada ‘obnavlja’ bez ikakve konsultacije sa Crkvom kojoj ti objekti pripadaju i da menja njihov identitet, i pored postojećih istorijskih svedočanstava“.
Iz Crkve su poručili da će obavestiti međunarodne predstavnike, organizacije koje se bave verskim pravima i zaštitom kulturne baštine, dodajući da je to usled toga što kosovske institucije ne reaguju na tužbe SPC i ne izvršavaju svoje pravne obaveze prema SPC, čak ni u slučaju presuda najviših sudova.
„Naša Eparhija se ne protivi obnovi svojih svetinja, od kojih još mnoge koje su uništili albanski ekstremisti 1998-1999. i dalje stoje u ruševinama, ali se oštro protivi korišćenju navodne obnove radi preuzimanja srpske kulturne baštine i menjanja identiteta u cilju istorijskog revizionizma. Zato je obnova porušenih srpskih crkava nakon Martovskog pogroma rađena pod nadzorom Saveta Evrope koji je garantovao zaštitu prava SPC“, poručuju.
„Ako je prvi deo strategije albanizacije ovog prostora bio proterivanje srpskog stanovništva nakon rata 1999. kada je oko 200.000 Srba i nealbanaca bilo prinuđeno da napusti ove krajeve, i sistematsko uništavanje srpskih pravoslavnih crkava i grobalja da bi se zatrli svi tragovi našeg istorijskog postojanja, sada je protivno svim normama, ali i kosovskim zakonima cilj albanskih institucija na Кosovu da te crkve koje su rušene samostalno, obnavlja menjajući njihov identitet. Ovakvo ponašanje kosovskih institucija glavni je razlog nemogućnosti normalne saradnje SPC sa institucijama koje otvoreno rade na negiranju naše istorije, identiteta i nasleđa, a sve u cilju stvaranja etnički čiste albanske teritorije“.
„Zato ovom prilikom pozivamo međunarodne predstavnike da reaguju na ove incidente i preduzmu mere kako bi se buduće nasilje nad našim crkvama zaustavilo“, pozvala je Eparhija još jednom međunarodne predtavnike da reaguju.
„Menjanje identiteta crkava direktno izaziva etničku i versku neterpeljivost i kažnjivo je po zakonima Кosova, izaziva etničke i verske tenzije i onemogućava smirivanje situacije koja je višestruko pogoršana posebno poslednjih godina“, poručila je na kraju svog saopštenja Eparhiaj Raško-prizrenska.
Preuzimanje i objavljivanje tekstova sa portala KoSSev nije dozvoljeno bez navođenja izvora. Hvala na poštovanju etike novinarske profesije.
